ถ้าจะต้องเขียนจดหมายถึงเศรษฐีเมืองภูเก็ต สัก 20 ฉบับ ชื่อของ อำมาตย์ตรี พระอร่ามสาครเขตร์ (ตันเพ็กฮวด ตัณฑัยย์) จะเป็นชื่ออันดับต้น ๆ ที่จะจ่าบนหน้าซอง
.
พระอร่ามสาครเขตร์ มีชีวิตอยู่ในช่วง พ.ศ.2422 – 2478 (ร.5 - ร.7) ถือเป็นนายเหมือง นักธุรกิจ ที่ประสบความสำเร็จและร่ำรวยมหาศาล ได้รับประทานบัตรแหล่งแร่ดีบุกจำนวนหลายแห่ง ตลอดชายฝั่งทะเลตะวันตกตั้งแต่จังหวัดภูเก็ต พังงา จนถึงจังหวัดราชบุรี นอกจากกิจการเหมืองแร่แล้วยังเป็นเจ้าของสวนยางพาราและสวนเงาะ พันธุ์ “บังกะหลี” ซึ่งเป็นเงาะพันธุ์ดีที่มีชื่อเสียงในประเทศไทยในยุคนั้น
.
พระอร่ามสาครเขตร์ เป็นบุคคลที่มีความคิดก้าวหน้าล้ำยุค ทั้งในส่วนของเทคโนโลยีการทำเหมือง ซึ่งพระอร่ามสาครเขตร์ เป็นนายเหมืองท้องถิ่นคนแรกที่สั่งต่อเรือขุดแร่เพื่อใช้ในกิจการเหมืองของตนเอง การสนับสนุนให้ลูกเข้าเรียนต่อในหลักสูตรการทำเหมืองแร่ จาก Cambrige School of Mines ประเทศอังกฤษ และการเดินทางรอบโลกถึงสองครั้ง นอกจากนี้ยังเป็นเจ้าของอาคารคฤหาสน์ (อังม่อหลาว) หลายหลัง หนึ่งในนั่นคืออังม่อหลาว บริเวณถนนระนอง ซึ่งเป็นที่ทำการการบินไทย ภูเก็ต ในปัจจุบัน
.
ในด้านการสร้างสาธารณประโยชน์ให้ พระอร่ามสาครเขตร์ ก็เป็นคนหนึ่งที่อุทิศเงินเพื่อการเมืองภูเก็ตในด้านต่าง ๆมากมาย เช่น การออกทุนสร้าง “สะพานพระอร่ามสาคร” สำหรับให้ผู้คนสัญจรข้ามคลองบางใหญ่ ออกทุนสร้างอาคารศาลเจ้า “ฮกหงวนก้ง” และอื่น ๆ ด้วยคุณประโยชน์ของพระอร่ามสาครเขตร์ที่ทำให้กับส่วนรวม ทำให้ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์รองอำมาตย์เอก พระอร่ามสาครเขตร์ และได้รับนามสกุลพระราชทานว่า “ตัณฑัยย์” จากพระบาทสมเด็จฯ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
.
ฟังอย่างนี้แล้วหลายคนคงจะตื่นตลึงกับความรวยของมหาเศรษฐีเมืองภูเก็ตคนนี้กันแล้ว ซึ่งถ้าถามว่ารวยเท่าไหร่? มิวเซียมภูเก็ตก็คงบอกให้ไม่ได้ แต่ถ้าถามว่ารวยขนาดไหน? คงตอบได้ด้วยเรื่องเล่าติดตลกของชาวภูเก็ต ที่เล่าสืบต่อกันมาอย่างยาวนาน เรื่องมีอยู่ว่า
.
...ครั้งหนึ่งขณะที่พระอร่ามฯ กำลังเดินทางด้วยรถลาก (หล่างเฉี้ย) ซึ่งเป็นพาหนะที่พระอร่ามฯ ใช้เดินทางไปไหนมาไหนเป็นประจำ ในช่วงเวลาฟ้ามืดพอดี ได้ผ่านมาพบกับคนลากรถอีกคัน ที่กำลังวุ่นกับการหาของบางอย่างอยู่ พระอร่ามฯ สั่งให้หยุดรถ และถามคนลากรถถึงสิ่งที่กำลังหา คนลากรถตอบว่ากำลังหาเศษสตางค์ที่หล่นหาย พระอร่ามฯ ทราบเช่นนั้น จึงสงสารและลงจากรถลากมาช่วยหา แต่ด้วยความมืดทำให้มองไม่เห็น หาเท่าไหร่ก็ไม่เจอ พระอร่ามฯ จึงล้วงลงไปหยิบธนบัตรกับไฟแช็คขึ้นมาจากกระเป๋าเสื้อ ไม่รอช้าก็ใช้ไฟเช็คจุดไฟที่ธนบัตรต่างเทียนเป็นแสงสว่างส่องหาเศษสตางค์ของคนลากรถที่หล่นหายในทันที...
.
เรื่องเล่าจบลงเท่านี้ ส่วนจะหาเจอหรือไม่ คงทิ้งไว้เป็นปริศนา ธนบัตรที่พระอร่ามใช่จุดไฟหาเศษสตางค์นั้นเป็นธนบัตรสกุลไหนก็ไม่อาจทราบได้ แต่เรื่องนี้เป็นเรื่องเล่าชวนหัวที่อยู่ในความทรงจำของชาวภูเก็ต เล่าต่อกันมาจากรุ่นสู่รุ่น คิดว่าคงพอจะตอบคำถามได้ว่า พระอร่ามสาครเขตร์ รวยขนาดไหน? (ก็รวยขนาดเอาธนบัตรมาจุดไฟต่างเทียนเพื่อหาเศษสตางค์ได้ก็แล้วกัน)
.
หมายเหตุ ประเทศไทย เริ่มใช้เงินกระดาษ เรียกว่า “หมาย” ครั้งแรก เมื่อ พ.ศ. 2396 และออกธนบัตร ในฐานะเงินตรา ครั้งแรกใน พ.ศ.2445 ซึ่งเงินกระดาษในยุคนั้นเป็นเงินที่มีมูลค่าสูงและยังไม่ใช้แพร่หลายในกลุ่มคนทั่วไป
.
อ้างอิง/ข้อมูลเพิ่มเติม
1. ประวัติพระอร่ามสาครเขตร์ https://bit.ly/3bw3rZ2
2. เงินตราในประเทศไทย https://bit.ly/2XPWKwM