อุทยานพระบรมราชานุสรณ์พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย หรือที่เรียกสั้นๆว่า อุทยาน ร.2 เป็นสถานที่ที่ทำให้ผู้เข้าชมเสมือนได้หลุดเข้าไปในโลกวรรณคดี เพราะมีสถาปัตยกรรมไทยและหุ่นปั้นตัวละครในวรรณคดีที่พระองค์ทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นมา ได้แก่ เรือนไทยหมู่ เรือประพาสอุทยาน รูปปั้นตัวละครในวรรณคดีเรื่อง รามเกียรติ์ สังข์ทอง ไกรทอง รวมถึงพิพิธภัณฑ์ขนมไทย โดยอุทยาน ร.2 ตั้งอยู่ ณ ตำบลอัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม ซึ่งเป็นที่พระบรมราชสมภพ จัดสร้างขึ้นเพื่อส่งเสริมรักษาสมบัติวัฒนธรรมของชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสมบัติวัฒนธรรมสมัยรัชกาลที่ 2 เพื่อให้ประชาชนได้ศึกษาหาความรู้และยังเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวในท้องถิ่น

    ภายในอุทยานมีสิ่งที่น่าสนใจหลายอย่าง เช่น “เรือนไทยหมู่ 5 หลัง” ที่ใช้เป็นส่วนจัดแสดงโบราณวัตถุ เครื่องใช้ส่วนพระองค์ของรัชกาลที่ 2 และเรือนไทยหนึ่งในห้าหลังนี้ได้จัดเป็น “พิพิธภัณฑ์พระพุทธเลิศหล้านภาลัย” และศิลปะโบราณวัตถุสมัยต้นรัตนโกสินทร์ เช่น เครื่องเบญจรงค์ เครื่องถ้วย และหัวโข นอกจากนี้ภายในเรือนไทยเหล่านี้ ยังได้จัดแสดงให้เห็นถึงความเป็นอยู่ของชาวไทยในสมัยรัชกาลที่ 2 ไว้ด้วย เช่น หอนอนหญิง ซึ่งแสดงให้เห็นลักษณะความเป็นอยู่ของหญิงโบราณ ส่วนจัดแสดงต่างๆ เหล่านี้ห้ามไม่ให้มีการบันทึกภาพภายในเรือนไทยเป็นอันขาด และส่วนในสุดของอุทยาน ร.2 เป็นพื้นที่ติดแม่น้ำแม่กลอง จะมีศาลาและพื้นที่พักผ่อนหย่อนใจ

     พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้รับยกย่องให้เป็นกษัตริย์นักประพันธ์ผู้ทำให้ช่วงเวลานั้นเป็นยุคทองของวรรณคดีไทย เมื่อว่างเว้นจากการสงคราม พระองค์จะทรงทำนุบำรุงประเทศชาติในด้านศิลปะ วรรณคดี และสถาปัตยกรรม ดังเป็นที่ปรากฏว่าวรรณคดีในสมัยของพระองค์รุ่งเรืองถึงขีดสุด   ด้านพระปรีชาสามารถ พระองค์ทรงมีพระอัจฉริยภาพด้านต่างๆ โดยเฉพาะด้านวรรณศิลป์ วรรณคดีในสมัยของพระองค์ถือเป็นแบบฉบับอันยอดเยี่ยมไม่ว่าจะเป็นคำกลอน ละครนอก ละครใน เสภา นิราศ กาพย์ ฉันท์ ลิลิต โครงสี่สุภาพ อาทิ บทละครเรื่องอิเหนา เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน บทพากย์โขน บทละครเรื่องไชยเชษฐ์ สังข์ทอง คาวี ไกรทอง มณีพิชัย  ด้านศิลปกรรมพระองค์ทรงดำเนินการปฏิสังขรณ์วัดอรุณราชวราราม ทรงปั้นหุ่นพระพักตร์พระพุทธรูปพระประธานด้วยฝีพระหัตถ์ของพระองค์เอง หรือทรงแกะสลักบานประตูบาทกลางพระวิหารวัดสุทัศนเทพวรารามเป็นลายสลักซับซ้อน

ข้อมูลจาก : หนังสือแผ่นผับอุทยานพระบรมราชานุสรณ์พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

เรียบเรียง : นางสาว ภักดิพร ดีโสภา นิสิตชั้นปีที่ 4  มหาวิทยาลัยมหาสารคาม