...กรัตนดังดอกซ้อนดอกพุดเห็นแก่ตา

ดาษทั่วจักรพาลพระเกศธาตุเสด็จมีห-

มู่หนึ่งชีดังสายฟ้าแลบดงแถวน้ำ

แล่นในกลางหาวอัศจรรย์

สิ่งหนึ่งได้เห็นตะวัน

ออกเขียวดังสุงเผาหม้อเผาไห....

     ในศิลาจารึกหลักที่ ๒ วัดศรีชุม ตอนหนึ่งเล่าถึงปาฏิหาริย์แห่งพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้าทำปาฏิหาริย์ขึ้นให้เห็นบนท้องฟ้ามีแสงสีเขียวเหมือนสีไฟของการเผาเครื่องถ้วย เพียงถ้อยคำในจารึกเท่านี้ก็ย่อมยืนยันได้ว่า “สังคโลก” นั้นมีมาตั้งแต่สมัยราชวงศ์พระร่วงแห่งอาณาจักรสุโขทัย

     การผลิตสังคโลกนั้นเฟื่องฟูอย่างยิ่งในสมัยสุโขทัย เป็นสินค้าส่งออกที่สำคัญ จากหลักฐานที่ได้พบแหล่งเรือจมและแหล่งอุตสาหกรรมเตาเผาสังคโลกหรือเตาทุเรียงหลายร้อยเตาที่สุโขทัยและศรีสัชนาลัย จึงเป็นมรดกทางภูมิปัญญาที่ส่งต่อจากอดีตสู่ปัจจุบัน เป็นงานศิลป์ที่มีเอกลักษณ์ทั้งรูปทรง สีเคลือบ และลวดลาย

     ลวดลายปลาบนชามสังคโลกนั้นมีมากมายหลายสายพันธุ์ ไม่ว่าจะเป็นปลาหมอ ปลาตะเพียน ปลาช่อน ฯลฯ มีทั้งแบบปลาเดี่ยว ปลาคู่ ปลาสามตัว และปลาสี่ตัว ล้วนแล้วแต่อยู่คู่กับลายพรรณพฤกษา เช่น ดอกบัว ดอกผักบุ้ง

     ตุ๊กตาสังคโลกหลายชิ้นนั้นเล่าเรื่องราวของอดีตได้ เห็นการแต่งกาย เห็นวิถีความผูกพันครอบครัว แม่กับลูก หลายชิ้นยังสามารถชี้ให้เห็นสภาพสังคมในอดีต รวมถึงสัมพันธภาพระหว่างแผ่นดินพระร่วงนี้กับแผ่นดินจีน ตุ๊กตาสังคโลกจึงช่วยเติมเต็มประวัติศาสตร์ส่วนที่ขาดหายไปให้สมบูรณ์

     ในฐานะลูกหลานพระร่วงผู้สืบทอดงานศิลป์บนต้นกำเนิดแผ่นดินสยามนี้ มีความภูมิใจที่จะสอนเทคนิคการวาดลายสังคโลกลงบนภาชนะดินเผา หรือเสื้อยืด กระเป๋าผ้า สำหรับเป็นของที่ระลึกให้คุณกลับไป นอกจากนี้ ยังมีกิจกรรมที่เปิดโอกาสให้นักท่องเที่ยวได้สัมผัสดิน ปั้นดิน ด้วยตนเอง มาลองปั้นดินเหนียวเป็นตุ๊กตารูปช้าง รูปนกคุ้ม รูปคน หรืออื่นๆ ได้ แล้วคุณจะได้รับผลงานที่จะเป็นหนึ่งเดียวในโลกด้วยตัวคุณเอง ผู้สนใจเชิญสัมผัสได้ที่ย่านถนนสังคโลก ต.เมืองเก่า อ.เมืองสุโขทัย จ.สุโขทัย และบริเวณศูนย์ศึกษาและอนุรักษ์เตาเผาสังคโลก ต.หนองอ้อ อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย

ขอขอบคุณเนื้อเรื่องและภาพถ่ายจาก

     องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) สำนักงานพื้นที่พิเศษอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย - ศรีสัชนาลัย - กำแพงเพชร (อพท.๔)