คำว่า "โฮง" ในภาษาอีสานหมายถึง โรง หรือห้องโถงที่มีขนาดใหญ่ ส่วนคำว่า "มูนมัง" หมายถึง ทรัพย์สมบัติหรือมรดก โฮงมูนมังเมืองขอนแก่นเป็นพิพิธภัณฑ์ที่เก็บภูมิปัญญาที่มีการเล่าเรื่องต่างๆ ของเมืองขอนแก่น เล่าเรื่องปฏิสัมพันธ์ของคนลาว คนจีน คนญวน หรือคนฝรั่ง ที่มาอยู่เมืองขอนแก่นนานมาแล้วเป็นร้อยๆ ปี จนถึงวิถีชีวิตของผู้คนในปัจจุบัน รวมไปถึงวัฒนธรรมประเพณีต่าง ๆ ที่สืบทอดมาจนถึงทุกวันนี้

ขอนแก่นเป็นเมืองที่มีมรดกทางวัฒนธรรม และความเจริญรุ่งเรืองมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ โดยยังคงปรากฏหลักฐาน เช่น ชุมชนโบราณที่เก่าแก่และมีขนาดใหญ่ที่สุดของเมืองไทย คือเมืองโบราณดง เมืองแอม, การขุดพบซากสิ่งมีชีวิตดึกดำบรรพ์อายุนับล้านปี นอกจากนี้ ขอนแก่นยังได้ชื่อว่าเป็นเมืองหลวงของภาคอีสานที่เป็นศูนย์กลางของความเจริญในทุกๆด้าน โดยที่สำคัญชาวขอนแก่นยังคงรักษาขนบธรรมเนียม ประเพณีอันดีงามที่ยึดถือปฏิบัติสืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน

รู้หรือไม่ เมืองขอนแก่น เป็นเมืองที่มีประวัติศาสตร์ความเป็นมายาวนาน หลักฐานทางประวัติศาสตร์ปรากฏว่า สมัย พ.ศ. 2340 มีกลุ่มคนประมาณ 330 คน นำโดยท้าวเพีย เมืองแพน อพยพ มาจากบ้านชีโล้น แขวงเมืองสุวรรณภูมิ (ปัจจุบันยุในเขตจังหวัดร้อยเอ็ด) มาเลือกชัยภูมิบ้านบึงบอน (บ้านเมืองเก่าจังหวัดขอนแก่น) เป็นที่ตั้งชุมชนใหญ่ โดยขออนุญาตและขอยกเป็นเมืองขอนแก่นจากพระยานครราชสีมา ซึ่งมีใบบอกไปยังกรุงรัตนโกสินทร์ สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก มีพระบรมราชองการยกฐานะบ้านบึงบอนเป็นเมืองขอนแก่นเมื่อ พ.ศ. 2340 ตั้งท้าวศักดิ์ ซึ่งเป็นท้าวเพีย เมืองแพน เป็นเจ้าเมืองคนแรก ให้นามว่า “พระนครศรีบริรักษ์บรมราชภักดี” ชื่อขอนแก่น อาจมาจากคำว่า ขามแก่น ซึ่งมีพระธาตุขามแก่นอยู่ในเขตอำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่นห่างจากตัวเมืองประมาณ 26 กิโลเมตร ท้าวเพีย เมืองแพน จึงได้นำชื่อ ขามแก่น นั่นมาเป็นมงคลนามตั้งชื่อเมืองว่า ขอนแก่น

โฮงมูนมังเมืองขอนแก่น แบ่งการจัดแสดงออกเป็น 5 ส่วน มีการนำเสนอเนื้อหาหลากหลายรูปแบบ เช่น คำบรรยายภาพประกอบ ภาพถ่าย หุ่นจำลอง คอมพิวเตอร์ และสื่อวีดิทัศน์ รวมไปถึงข้าวของโบราณต่างๆ ซึ่งบางชิ้นเป็นของจำลอง แต่บางชิ้นก็เป็นของจริง ที่เจ้าของได้บริจาคให้กับพิพิธภัณฑ์เพื่อให้ผู้ที่มาชมได้ศึกษาเรียนรู้ประวัติศาสตร์เมืองขอนแก่น

โซนที่ 1 แนะนำเมืองขอนแก่น

โซนที่ 2 ประวัติศาสตร์เมืองขอนแก่นและวัฒนธรรมชาวขอนแก่น

โซนที่ 3 การตั้งเมือง

โซนที่ 4 บ้านเมืองและวิถีชีวิตของชาวขอนแก่น

โซนที่ 5 ขอนแก่นวันนี้