ถ้าพูดถึงกับข้าวเมืองๆ หรืออาหารเหนือ เชื่อว่าหลายคนต้องนึกถึงอาหารประเภทน้ำพริกต่างๆ อย่างที่รู้จักกันแพร่หลายก็เช่น น้ำพริกหนุ่ม น้ำพริกอ่อง ทานคู่กับไส้อั่ว แคบหมู ผักลวกต่างๆ หารับประทานได้ทั่วไปในภาคเหนือ แต่ถ้าหากกล่าวถึงเมืองแพร่แล้วล่ะก็  อาหารยอดนิยมของที่นี่คงหนีไม่พ้น “น้ำพริกน้ำย้อย”

น้ำพริกสารพัดประโยชน์ของคนเมืองแพร่ ใช้ทานคู่กับ ขนมจีนเส้นสด  ขนมจีนน้ำเงี้ยว  ขนมจีนน้ำหมู หรือจะทานคู่กับข้าวเหนียวร้อนๆก็ได้ทั้งนั้น  น้ำพริกน้ำย้อย ทำมาจากหอมแดงเจียว กระเทียมเจียว คลุกกับพริกป่น เกลือนิดหน่อย ใส่กากหมู มันหมูทอด น้ำมันหมู ปรุงรสนิดหน่อย  อาจใส่กุ้งแห้งหรือปลาป่นตามชอบ

ในฐานะนักท่องเที่ยวที่มาจากภาคกลาง  ค้นพบว่าน้ำพริกน้ำย้อยเมืองแพร่เอาไปโรยบนข้าวต้มหมูทรงเครื่องร้อนๆ คือที่สุดของความอร่อย แถมเวลาทานน้ำพริกน้ำย้อยที่เป็นอาหารท้องถิ่นจังหวัดแพร่ทุกครั้ง ยังทำให้หวนนึกถึงประสบการณ์การไปเยือนเมืองแพร่ที่มีแต่ความสนุก และประทับใจไม่รู้ลืมอีกด้วย