วัดพะเยาว์เป็นอีกหนึ่งวัดที่ตั้งอยู่ริมแม่น้ำป่าสัก เช่นเดียวกับอีกหลายวัดในจังหวัดสระบุรี ชาวบ้านมีความเชื่อว่าบรรพบุรุษของตนพากันอพยพมาจากทางเหนือ อาจจะมาพร้อมกันกับชาวเชียงแสนที่เข้ามาเมื่อพ.ศ.2347 ตรงกับรัชกาลที่1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ หลักฐานที่เป็นสิ่งยืนยันการเข้ามาของชาวเหนือ คือขนบธรรมเนียม ประเพณี รวมไปถึงสำเนียงภาษาการพูดจะเป็นภาษายวน

     ภายในวัดพะเยาว์มีพระพุทธรูปเก่าแก่ประดิษฐานอยู่ นั้นคือพระพุทธรูปทองดำ สันนิษฐานกันว่าสร้างในช่วงปลายสมัยกรุงศรีอยุธยา ในรัชสมัยของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ หรือสมเด็จพระรามาธิบดีที่2 พระองค์ใดพระองค์หนึ่งซึ่งไม่ทราบแน่ชัด เป็นพระปางมารวิชัย เดิมพระพุทธรูปองค์นี้ได้ถูกทิ้งไว้ในวัดร้าง ที่อำเภออุทัย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ต่อมาในพ.ศ.2420 ชาวบ้านศาลารีไทย ตำบลศาลารีไทย อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี ได้ร่วมมือร่วมใจกันสร้างสำนักสงฆ์ขึ้น ตั้งชื่อว่า วัดอุทิศสโมสร แต่ไม่มีพระประธานให้ชาวบ้านได้กราบไหว้บูชา ผู้นำการสร้างได้ทราบว่ามีพระพุทธรูปถูกทิ้งร้าง ไม่มีผู้ใดสนใจจึงได้อัญเชิญมาไว้ที่วัดแห่งนี้ ต่อมาวัดเกิดร้างเนื่องจากชาวบ้านอพยพย้ายถิ่นฐานใหม่เพราะขาดแคลนน้ำ พระพุทธรูปจึงถูกปล่อยทิ้งร้างไว้อีกครั้ง ต่อมาในพ.ศ.2484 วัดพะเยาว์ต้องการพระพุทธรูปสำหรับพระอุโบสถที่บูรณปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่ จึงได้อัญเชิญพระพุทธรูปปูนที่วัดอุทิศสโมสร มาประดิษฐานไว้ที่วัดพะเยาว์แห่งนี้ตั้งแต่นั้นมาถึงปัจจุบัน หลังจากอัญเชิญพระพุทธรูปปูนปั้นมาได้มีพระบวชนาคผู้หนึ่งสังเกตเห็นรอยปูนแตกเป็นรอยกระดำกระด่าง ไม่สมควรปล่อยไว้จึงให้ชาวบ้านช่วยกันกะเทาะปูนที่พอกองค์พระออกและพบว่าองค์พระพุทธรูปเป็นทองทั้งองค์  ต่อมาได้มีการเชิญเจ้าหน้าที่จากกรมศิลปกรมาตรวจสอบ พบว่าองค์พระเป็นโลหะที่มีทองคำผสมรวมอยู่ด้วยถึง 70% มีลักษณะที่งดงามใบหน้ากลม ปากยิ้ม ดวงตาเหลือบต่ำลง ร่างกายสมสัดส่วน หลังจากนั้นชาวบ้านจึงพากันเรียกพระพุทธรูปองค์นี้ว่า “หลวงพ่อทองคำ”

     ถือได้ว่าหลวงพ่อทองคำเป็นพระพุทธรูปสมัยอยุธยาองค์เดียวที่รอดพ้นจากการทำสงครามกับพม่าในสมัยก่อนที่ยังเหลืออยู่มาจนถึงปัจจุบัน และมีผู้เลื่อมใสศรัทธาได้ร่วมกันสร้างวิหารจัตุรมุขเพื่อเป็นที่ประดิษฐานหลวงพ่อทองคำให้มีสง่าราศีเป็นที่รู้จักและศรัทธาแก่ชาวเมืองสระบุรี นับได้ว่าเป็นอีกวัดหนึ่งที่หากมาถึงสระบุรีแล้วต้องมาสักการะขอพรเพื่อความเป็นสิริมงคล พร้อมกันนั้นยังได้เรียนรู้เรื่องราวประวัติศาสตร์ผ่านวัดแห่งนี้ได้อีกด้วย

จัดทำโดย Muse Mobile