วัฒนธรรมทางด้านอาหารของคนไทยนั้นมีความหลากหลายจนเป็นที่รู้จักกันไปทั่วโลก ในแง่ของรสชาติที่จัดจ้าน ครบรส แต่กลมกล่อม คนไทยมีความสามารถในการหยิบยกเอาวัตถุดิบจากธรรมชาติรอบตัวมาประกอบเป็นเมนูแสนอร่อย สร้างความสุขระหว่างมื้ออาหารให้น่าอภิรมย์เพิ่มมากขึ้น อาหารไทยจึงไม่ใช่แค่อาหารที่ทำให้อิ่มท้องแต่เป็นหนึ่งในเครื่องมือที่ประกอบร่างสร้างตัวตนของคนแต่ละคนให้เติบโตขึ้นมาอีกด้วย

     ประเทศไทยนั้นถือว่าตั้งอยู่ในชัยภูมิที่ดี ภูมิประเทศมีความอุดมสมบูรณ์ ไม่ว่าจะเป็นทิศเหนือ ทิศใต้ ทิศตะวันออกหรือทิศตะวันตก ล้วนมีวัตถุดิบท้องถิ่นอันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของตนที่บรรพบุรุษได้ถ่ายทอดกรรมวิธีการจัดการกับวัตถุดิบนั้น ๆ ส่งต่อกันเรื่อยมา หรือในบางเวลาอาจมีการคิดค้นวิธีการปรุงอาหารเมนูใหม่ ๆ จากวัตถุดิบดั้งเดิม เกิดเป็นความหลากหลายของรสชาติอาหารไทยที่ดังไกลไปทั่วโลก

     สำหรับวัตถุดิบท้องถิ่นที่โด่งดังที่สุดของจังหวัดพระนครศรีอยุธยาเห็นจะเป็นอะไรไปไม่ได้นอกจาก “กุ้งแม่น้ำ” แสนอร่อยนั่นเอง เมนูที่เป็นที่นิยมที่สุดคือ “กุ้งแม่น้ำเผา” รับประทานพร้อมน้ำจิ้มรสแซ่บสไตล์ไทยแท้ๆ ว่ากันว่ากุ้งแม่น้ำจากพระนครศรีอยุธยานั้นมีรสชาติหวาน เนื้อกุ้งแน่น กรอบ มันหัวกุ้งเป็นมันแก้วหรือมันกะทิคุณภาพดี ทานกับข้าวสวยร้อน ๆ เข้ากันได้ดีที่สุด แต่ทำไมต้องเป็นกุ้งแม่น้ำจากพระนครศรีอยุธยา ? ในเมื่อกุ้งแม่น้ำเป็นสัตว์ท้องถิ่นของพื้นที่ราบลุ่มภาคกลาง หากไปที่จังหวัดสิงห์บุรี อ่างทอง สุพรรณบุรีหรือนครปฐมก็หากุ้งแม่น้ำทานได้ไม่ต่างกัน คำตอบอาจอยู่ที่สภาพภูมิประเทศของจังหวัดพระนครศรีอยุธยาที่มีแม่น้ำสายสำคัญไหลผ่านถึงสามสายคือ แม่น้ำเจ้าพระยา แม่ป่าสัก แม่น้ำลพบุรี เมื่อถึงฤดูน้ำหลาก มวลน้ำจากทางเหนือไหลบ่าเข้าท่วมพื้นที่เกษตรกรรมของชาวบ้าน บรรดาสัตว์น้ำและแร่ธาตุต่าง ๆ ก็เข้ามายังพื้นที่ในเวลานั้นด้วยเกิดเป็นระบบนิเวศน์ที่อุดมสมบูรณ์ขึ้น ประกอบกับสมัยก่อนกุ้งแม่น้ำยังไม่เป็นที่นิยมมากนักเนื่องจากมีอยู่ชุกชุมทั่วไป หาได้ง่ายเพราะชาวบ้านส่วนใหญ่มักจะตั้งชุมชนอยู่ริมน้ำ อาคารบ้านเรือนหรือศาลาท่าน้ำที่ยื่นลงไปในแม่น้ำมักจะมีตะไคร่เกาะ เป็นแหล่งอาหารชั้นดีของกุ้ง เรียกได้ว่าแค่ยื่นมือลงไปในน้ำควานหาแถว ๆ เสาสะพานท่าน้ำสักชั่วอึดใจก็จะได้กุ้งแม่น้ำตัวเขื่อง ๆ ติดมือมาด้วยเสมอ รับประทานกันจนเบื่อ แต่ปัจจุบันนี้ความนิยมในการรับประทานกุ้งแม่น้ำมีเพิ่มมากขึ้น มีราคาแพงขึ้น สวนทางกับระบบนิเวศน์ที่ไม่อุดมสมบูรณ์เหมือนแต่ก่อนทำให้กุ้งแม่น้ำในประเทศไทยมีจำนวนน้อยลงเรื่อย ๆ เกิดการเพาะเลี้ยงกุ้งแม่น้ำขึ้นเพื่อให้เพียงพอต่อความต้องการ แต่กุ้งบ่อหรือกุ้งเลี้ยงนั้นคุณภาพไม่ดีเท่ากุ้งจากธรรมชาติ โดยกุ้งเลี้ยงจะมีมันที่หัวกุ้งน้อยกว่า เนื้อจะนิ่มและไม่มีความหวาน รับประทานไม่อร่อย

    จังหวัดพระนครศรีอยุธยาถือว่าเป็นพื้นที่ที่ยังคงมีแหล่งน้ำตามธรรมชาติอันเป็นที่อยู่ของกุ้งอยู่มากพอสมควร เช่น ลำน้ำเจ้าพระยาที่กว้างใหญ่ พอให้กุ้งธรรมชาติได้มีที่พักพิงและเจริญเติบโตขึ้นมาได้อย่างมีคุณภาพ จังหวัดพระนครศรีอยุธยาจึงเป็นแหล่งค้ากุ้งแม่น้ำที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในประเทศไทย โดยมีร้านอาหารที่เน้นการขายเมนู “กุ้งแม่น้ำเผา” ผุดขึ้นเป็นจำนวนมากสอดรับกับอาชีพ “ตกกุ้ง” ของคนท้องถิ่นที่นำมาขายให้ร้านอาหารอีกต่อหนึ่ง เป็นการสร้างงาน สร้างรายได้ จากวัตถุดิบท้องถิ่นที่น่าทึ่งทีเดียว อีกทั้งราคาเมนู “กุ้งแม่น้ำเผา” ที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยายังถือว่ามีความสมเหตุสมผล ไม่แพงมากจนเกินไป ทำให้ได้ประโยชน์ทั้งผู้ประกอบการและผู้บริโภค

     ผู้ใดสนใจมาลิ้มลองเมนู “กุ้งแม่น้ำเผา” ที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยาสามารถไปที่ “ตลาดกลางเพื่อการเกษตรอยุธยา” ได้เลย มีร้านอาหาร และร้านขายของกินของฝากมากมายให้เลือกซื้อ เลือกรับประทานกัน โดยเฉพาะกุ้งแม่น้ำสด ๆ เผา เสิร์ฟพร้อมน้ำจิ้มรสเด็ด ราคาเป็นกันเอง หรือจะนำไปทำเมนูอื่น ๆ ก็ย่อมได้ตามความพึงพอใจ