#รู้หรือไม่ ? วันจ่ายอันแสนวุ่นวายของใครหลายคนมีที่มาจาก “วันล่า” ของชาวจีนในอดีต
.
#ไหว้เจ้าของต้องครบชื่อต้องดี

ก่อนจะถึงวันไหว้เจ้าก็ต้องมีวันจ่าย ซึ่งอาจเป็นวันวุ่นๆ ของใครหลายคนที่ต้องออกไปจ่ายตลาด เลือกซื้อของที่จำเป็นสำหรับเซ่นไหว้เทพเจ้า บรรพบุรุษ และผีไร้ญาติในวันสิ้นปี ไม่ว่าจะเป็นเนื้อสัตว์ เป็ด ไก่ที่ต้องซื้อมาแบบทั้งตัวและต้องมีเครื่องในพร้อมสรรพ ผลไม้ต่าง ๆ ที่ถ้าจะให้ครบตามฉบับภูเก็ตก็ต้องซื้อให้ครบทั้ง 5 อย่างที่เรียกว่า "หง่อโก้" ทั้ง ส้ม กล้วย แตงโม อ่องหลายหรือสับปะรดและส้มโอ ขนมหวาน กับข้าวคาว กับข้าวเจหรือหลักฉ่าย สุรา น้ำชา ประทัดและกระดาษเงิน-กระดาษทอง โดยเลือกสรรของที่ดีที่สุดครบเครื่องตามธรรมเนียม ตลอดทั้งอาหารแต่ละชนิดล้วนมีเสียงเรียกพ้องกับเสียงของคำมงคล
.
#จากวันล่าถึงวันจ่าย

วันนี้อาจดูเป็นวันธรรมดาที่ไม่สำคัญในเชิงพิธีกรรม แต่ถือเป็นวันสำคัญอีกวันนึ่งของเทศกาลตรุษจีน ที่ถูกกำหนดจนเป็นแบบแผนปฏิบัติจนถึงปัจจุบัน ย้อนไปในอดีตวันจ่ายก็คือช่วงเวลาที่ผู้คนออกล่าสัตว์ หาของเซ่นไหว้ เตรียมการไว้สำหรับการเซ่นไหว้ใหญ่ในวันช่วงตรุษจีน ในสังคมจีนโบราณการล่าสัตว์เพื่อมาบูชายัน เซ่นสรวงในช่วงเปลี่ยนผ่านปีหรือฤดูการเพาะปลูกถือเป็นเทศการใหญ่ประจำปี เรียกว่า “เทศกาลล่าปา” หรือ “ล่าเจี๋ย (腊节) ซึ่งเป็นช่วงเวลาของการล่าสัตว์เพื่อนำไปเซ่นสรวงบูชายัญเทพเจ้าในวันสิ้นปี ถือเป็นเทศกาลใหญ่คู่กับเทศกาลตรุษจีนก่อนจะผนวกรวมกับเทศกาลตรุษจีนในสมัยราชวงศ์ฮั่น
.
#ไหว้เจ้าทำไม่ต้องสัตว์ทั้งตัว

ร่องรอยของพิธีกรรมล่าสัตว์มาบูชายัญ ยังคงปรากฏในธรรมเนียมการเซ่นไหว้ในปัจจุบัน โดยเนื้อสัตว์ที่นำมาเซ่นไหว้ในปัจจุบันจะต้องนำมาทั้งตัวรวมถึงเครื่องในและเลือด ถ้าเป็นปลาก็ต้องเอาแบบมีเกล็ด หมูก็ต้องคาบหางและมีขาครบสี่ขา โดยถือคติว่าเป็นสัตว์ครบทั้งตัว ซึ่งเป็นคติที่คลี่คลายมาจากการบูชายัญสัตว์เป็น ๆ ในสังคมจีนโบราณ นอกจากนี้ของไหว้อื่น ๆ ก็ล้วนมีพัฒนาการมาจากผลิตผลทางการเกษตรที่สำคัญนั้นคือ “ข้าว” โดยข้าวที่ชาวฮกเกี้ยนนิยมปลูกในสมัยโบราณคือ “ข้าวเหนียว” ขนมเข่ง ที่ทำจากแป้งข้าวเหนียว จึงเป็นของไหว้ประจำเทศกาลที่ขาดไม่ได้
.
#วันล่าในปัจจุบัน

วันจ่ายจึงไม่ใช้แค่วันธรรมดาวันหนึ่งในเทศกาลตรุษจีนแต่กลับมีรากฐานมาจาก “เทศกาลล่าปา” วันแห่งการไล่ล่าเพื่อนำสัตว์มาเซ่นสรวงบูชายันขอบคุณเทพเจ้าของคนในอดีต ในปัจจุบัน"การล่า"ดังกล่าวยังคงดำรงอยู่ หากแต่ทำในตลาดหรือซุปเปอร์มาร์เก็ต แทนที่จะต้องเข้าป่าเพื่อล่าเหมือนเช่นอดีต
.
ภาพ : ตัวอย่างของเซ่นไหว้ จากนิทรรศการถอดรหัสตรุษจีน พิพิธภัณฑ์เพอรานากันนิทัศน์ (มิวเซียมภูเก็ต)
.
ข้อมูลเพิ่มเติม :
1. หนังสือ เทศการจีนและการเซ่นไหว้ โดย ถาวร สิกขโกศล สำนักพิมพ์มติชน
2. https://health.kapook.com/view21160.html