พูดเรื่องความเป็นความตาย วันนี้ก็ขอเอาเรื่องราวของศาลเจ้าเซ่งเต็กเบ่ว ศาลเจ้าที่สืบเนื่องกับเรื่องราวของโลกหลังความตายของชาวภูเก็ตมาเล่าสู่กันฟัง
.
“เซ่งเต็กเบ่ว” แปลว่า ศาลเจ้าเลิศกุศล จากคำบอกเล่าและข้อความสลักบนกระถางธูป ทำให้ทราบว่าเดิมศาลเจ้าแห่งนี้เป็นศาลปุ่นเถ่าก้งและพระโพธิสัตว์กวนอิม สร้างขึ้นในช่วงปี พ.ศ.2423 ปัจจุบันศาลเจ้าแห่งนี้มีอายุกว่า 140 ปีเลยทีเดียว
.
ศาลเจ้าแห่งนี้มีความสัมพันธ์กับวิถีชีวิตของคนภูเก็ตที่เกี่ยวเนื่องด้วย “ความตาย” เพราะถือเป็นสถานที่หลักในการจัดพิธีพ้อต่อ หรือ ประเพณีการทิ้งกระจาด ซึ่งเป็นพิธีอุทิศส่วนกุศลให้กับดวงวิญญาณในช่วงวันสารทจีนมาตั้งแต่อดีต ถือเป็นเทศกาลใหญ่ประจำปีของชาวภูเก็ต
.
ชาวภูเก็ตมักเรียกศาลเจ้าแห่งนี้ว่า “ศาลเจ้าผ้อต่อก้ง” ตามชื่อเทพประธานของศาลเจ้า องค์ผ้อต่อก้ง ถือเป็นเทพผู้ควบคุมวิญญาณและโลกหลังความตาย ชาวภูเก็ตเชื่อว่าเป็นร่างอวตารขององค์ประโพธิ์สัตว์กวนอิม ที่แบ่งภาคไปโปรดสัตว์ในนรกภูมิและคอยควบคุมดวงวิญญาณไม่ให้สร้างความวุ่นวายให้กับมนุษย์โลก โดยพ้อต่อก้งมีอีกชื่อหนึ่งว่า “ไต่ซือเอี๋ยก้ง” ถือเป็นเทพแห่งภูตผีทั้งปวงและตามเรื่องราวในพระสูตร “โยคะตันตระอัคนีชวาลมุขเปรตพลีโยคกรรม” ผ้อต่อก้ง คือ มหาเปรตซึ่งเป็นร่างอวตารของพระโพธิ์สัตว์กวนอิม ที่มาเตือนพระอานนท์ถึงวันมรณภาพ
.
สำหรับองค์ผ้อต่อก้งของศาลเจ้าเซ่งเต็กเบ้ว เดิมเป็นภาพเขียนลายเส้นบนพนังและบูรณะเป็นภาพปั่นนูนต่ำในเวลาต่อมา
.
นอกจากองค์ผ้อต่อก้งและประเพณีพ้อต่อแล้ว ศาลเจ้าแห่งนี้ยังอบอวลไปด้วยบรรยากาศของโลกหลังความตายที่บอกเล่าผ่านภาพจิตรกรรมและภาพปั้นนูนต่ำเรื่องการลงทันฑ์ในนรกภูมิ ถือเป็นศาลเจ้าพียงไม่กี่แห่งของภูเก็ตที่มีภาพเขียนโบราณ โดยภาพจิตรกรรมชิ้นสำคัญคือแผ่นไม้คานเหนือประตูทางเข้า ที่วาดเป็นเรื่องราวการลงทันฑ์ในนรกภูมิ ซึ่งเป็นปริศนาธรรมที่ผู้สร้างเจตนาให้ผู้ที่มากราบองค์ผ้อต่อก้งเดินลอดคานไม้แท่งนี้ เสมือนว่ากำลังเดินทางเข้าสู่โลกแห่งความตายและเกรงกลัวต่อโทษทันฑ์ในนรกที่เกิดจากการทำบาป
.
หลังจากผ่านช่วงวิกฤติไปแล้ว ถ้ามีโอกาสมิวเซียมภูเก็ตก็ขอเชิญชวนทุกคนไปเยียมเยือนศาลเจ้าเล็ก ๆ แห่งนี้ สักครั้ง อย่างน้อยเรื่องราวของโลกหลังความตายที่ถ่ายทอดผ่านงานจิตรกรรมในศาลเจ้าแห่งนี้ จะเป็นสิ่งเตือนใจในการใช้ชีวิตต่อไปในอนาคต ขอให้ทุกคนปลอดภัยและผ่านวิกฤตครั้งนี้ไปด้วยกัน
.
ป.ล.ปัจจุบันภาพเขียนชุดนี้ได้รับการบูรณะเขียนขึ้นใหม่แทนของเดิม เมื่อปี พ.ศ.2550 แต่สำหรับใครที่อยากชมของเดิมมิวเซียมภูเก็ตขอแอบกระซิบว่าให้เดินเข้าไปในพิพิธภัณฑ์ของโรงเรียนเทศบาลบ้านบางเหนียว แผ่นไม้ภาพเขียนนรกภูมิของเดิมซ่อนตัวอยู่ที่นั้น
.
อ้างอิง/ข้อมูลเพิ่มเติม
1. หนังสือรวมประวัติของศาลเจ้าเซ่งเต็กเบ่วบางเหนียวภูเก็ตและที่มาของประเพณีพ้อต่อบางเหนียว