ขบวนการเสรีไทยในภาคเหนือมีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองแพร่ มีนายปรีดี พนมยงค์ และนายทอง กันทาธรรม เป็นผู้นำหลักในการปฏิบัติการครั้งแรก การกำเนิดเสรีไทยนั้นเกิดขึ้นในระหว่างสงครามมหาเอเชียบูรพา กองทัพญี่ปุ่นด้วยกำลังที่เหนือกว่า ได้เข้ามายึดครองประเทศไทยและดินแดนส่วนใหญ่ในภาคพื้นเอเชีอาคเนย์ได้ภายในเวลาอันรวดเร็ว ทำให้รัฐบาลไทยในขณะนั้นจำเป็นต้องให้ความร่วมมือแก่ญี่ปุ่น ดังนั้นในวันที่ 21 ธันวาคม 2484 ญี่ปุ่นกับไทยได้ลงนามในกติกาสัญญาเป็นพันธมิตรกัน ประเทศไทยจึงได้ประกาศสงครามต่ออังกฤษและสหรัฐอเมริกา บรรดาคนไทยทั้งในและต่างประเทศ ผู้มีจิตสำนึกในความเป็นคนไทยจึงรวมพลังก่อเกิดขบวนการเสรีไทย โดยเชื่อว่าการรบในระยะยาว กำลังของฝ่ายพันธมิตรจะเติบโตและสามารถเอาชนะสงครามได้ ไทยอาจประสบปัญหาเป็นฝ่ายแพ้สงคราม ขบวนการเสรีไทยจึงได้ติดต่อพร้อมที่จะร่วมมือกับฝ่ายพันธมิตรในทุกทาง ในระหว่างเวลา 3 ปีครึ่ง ของสงครามโลกครั้งที่ 2 นี้ ขบวนการเสรีไทยได้ร่วมปฏิบัติการ ทั้งด้านการทหาร ด้านการทูต และการเมืองด้วยความสุขุมรอบคอบ ได้สร้างความประทับใจในความจริงใจของขบวนการเสรีไทยแก่ฝ่ายพันธมิตร เมื่อญี่ปุ่นยอมจำนนโดยปราศจากเงื่อนไข เมื่อวันที่ 15 สิงหาคม 2488 ฝ่ายพันธมิตรจึงได้แจ้งให้ผู้สำเร็จราชการ แทนพระองค์ในรัชกาลที่ 8 ซึ่งเป็นหัวหน้าขบวนการเสรีไทยว่าสัมพันธมิตรไม่ถือว่าประเทศไทยแพ้สงคราม ไม่ต้องถูกยึดครองและให้ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศกับนานาชาติกลับคืนสู่สถานภาพเหมือนก่อนสงคราม ในวันที่ 8 ธันวาคม 2484 นายปรีดี พนมยงค์ จึงได้กำหนดให้วันที่ 16 สิงหาคม เป็นวันที่ระลึกถึง “วีรกรรมกู้ชาติของขบวนการเสรีไทย”

          ขบวนการเสรีไทยคือหนึ่งในหน้าประวัติศาสตร์ของเมืองแพร่ที่ควรค่าแก่การจดจำ คุณภุชงค์ กันทาธรรม ผู้เป็นบุตรชายของ “นายทอง กันทาธรรม” อดีตหัวหน้าเสรีไทยแพร่ มองเห็นถึงความสำคัญของขบวนการเสรีไทยแพร่ จึงได้ศึกษาเรื่องราวต่างๆที่เกิดขึ้นจากบุคคลที่เคยร่วมอยู่ในเหตุการณ์ขบวนการเสรีไทยแพร่ที่ยังมีชีวิตอยู่ จึงได้เปิดเป็นพิพิธภัณฑ์เสรีไทยแพร่ ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2550 เพื่อเป็นการรำลึกถึงคุณงามความดี ความเสียสละ ความกล้าหาญ ความแสดงออกถึงความรักชาติยิ่งชีพ ช่วยรักษาความเป็นเอกราชของชาติไทยไว้ สมควรได้รับการยกย่องและประกาศเกียรติคุณความดีให้ประจักษ์แก่ชนรุ่นหลัง และภายในพิพิธภัณฑ์ได้ทำการจัดแสดงโดยเป็นการเล่าเรื่องราวสำคัญในอดีตของเมืองแพร่ให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้ ทั้งการเล่าเรื่องราวผ่านรูปภาพ เล่าเรื่องราวผ่านการจำลองเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเพื่อให้เข้าใจเหตุการณ์ตลอดจนเรื่องราวต่างๆที่เกิดขึ้นได้ง่าย