อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ เป็นโบราณสถานสำคัญของจังหวัดเพชรบูรณ์  สันนิษฐานกันว่าสร้างขึ้นในยุคขอมเรืองอำนาจ  มีอายุไม่ต่ำกว่า 1,000 ปี  อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ มีพื้นที่ครอบคลุมโบราณสถานในเมืองเก่าศรีเทพ ซึ่งมีชื่อเดิมว่า "เมืองอภัยสาลี" มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 2,889 ไร่  แบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ เมืองส่วนใน มีลักษณะเป็นรูปเกือบกลม ที่ภายในเป็นที่ราบลอนคลื่น มีสระน้ำ หนองน้ำกระจายอยู่ทั่วไป พบซากโบราณสถานกว่า 70 แห่ง บางแห่งได้รับการขุดแต่งบูรณะแล้ว และเมืองส่วนนอก มีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าต่อกับเมืองส่วนใน มีสระน้ำกระจายอยู่ทั่วไป และพบโบราณสถานกระจายอยู่แบบเดียวกัน  โบราณสถานสำคัญอยู่ในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพมีศิลปะที่งดงามตามแบบสถาปัตยกรรมขอม  ทั้งยังมีโบราณวัตถุที่ขุดค้นพบบริเวณเมืองศรีเทพ  โดยเฉพาะปฏิมากรรมประเภทศิลา บางส่วนได้นำไปจัดแสดงที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร  เช่น เทวรูปพระนารายณ์  พระกฤษณะ  พระอาทิตย์ ฯลฯ

เยือนโบราณสถานเขาคลังใน มีผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า หันหน้าไปทางทิศตะวันออก ใช้ศิลาแลงเป็นวัสดุหลักในการก่อสร้างมีลักษณะทางสถาปัตยกรรมแบบทวารวดี มีปฏิมากรรมปูนปั้นรูปคนและสัตว์  ได้แก่ รูปคนแคระ  สัตว์ในวรรณคดี  เช่น โค ครุฑ  ช้าง  แสดงท่าค้ำยันฐานโบราณสถาน ประดับด้วยลายพรรณพฤกษา และลายเรขาคณิต  คาดว่ามีอายุอยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 13-14  สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นเพื่อเป็นศาสนสถานในพุทธศาสนา  มีธรรมจักรศิลาตั้งอยู่ด้านหน้าเขาคลังใน ซึ่งเป็นหลักฐานที่แสดงให้เห็นว่าเมืองศรีเทพเป็นเมืองโบราณในยุคทราวดีมาก่อน

เยี่ยมมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์ ภายในอุทยานฯ ยังมีหลุมขุดค้นที่สำคัญทางประวัติศาสตร์  ได้แก่  หลุมขุดค้นโครงกระดูกมนุษย์สมัยก่อนประวัติศาสตร์  มีจำนวนห้าโครง  ขุดพบเมื่อปี พ.ศ. 2531  หลุมลึกประมาณ 4 เมตร  โครงกระดูกที่สมบูรณ์เป็นมนุษย์เพศหญิง นอนหงาย  หันหน้าไปทางทิศเหนือ  คาดว่าเป็นชุมแรกเริ่มมีอายุกว่าพันปีมาแล้ว  ก่อนที่จะพัฒนาเป็นสังคมที่มีศาสนาในเวลาต่อมา

หลุมขุดค้นที่ 2  อยู่ใกล้กันมีความลึกประมาณ 2 เมตร  ขุดพบโครงกระดูกช้างที่มีสภาพสมบูรณ์มาก  สันนิษฐานว่าอาจเป็นช้างล้มตามธรรมชาติหรือช้างที่ตายขณะใช้ลากซุงเพื่อนำมาสร้างโบราณสถานแห่งนี้

   ชมปรางค์สองพี่น้องตั้งอยู่ด้านหลังศูนย์บริการข้อมูล มีปรางค์สององค์หันหน้าไปทางทิศตะวันตก  ฐานก่อด้วยศิลาแลงเป็นศิลปะขอมแบบบาปวนต่อนครวัด ยลปรางค์ศรีเทพอยู่ใกล้กับปรางค์สองพี่น้องหันหน้าไปทางทิศตะวันตกบริเวณฐานก่อด้วยศิลาแลงแบบเดียวกับสถาปัตยกรรมขอมทั่วไป เรือนธาตุองค์ใหญ่ก่ออิฐแบบเดียวกับปรางค์สองพี่น้องมีการขุดพบชิ้นส่วนทับหลังเป็นรูปสลักลวดลายต่างๆ

ข้อมูลจาก : องค์การบริหารส่วนจังหวัดเพชรบูรณ์

ข้อมูลติดต่อ : โทรศัพท์ 0-5672-3020   http://www.phetchabunpao.go.th/