หลังจากที่พระเจ้าตากสินได้ตีฝ่าวงล้อมออกมาจากกรุงศรีอยุธยา มาทางทิศตะวันออก เดือน 2 ขึ้น 4 ค่ำ จศ. 1128 อัฐศกปีจอ ตรงกับวันที่ 3 มกราคม พ.ศ. 2309 เพื่อมารวบรวมไพร่พลกลับไปกอบกู้กรุงศรีอยุธยากลับคืนมาโดยเร็ว จนมาถึงยังเมืองตราด (เมืองทุ่งใหญ่) พวกกรมการเมืองและราษฎรต่างพากันมาอ่อนน้อม แต่ที่ปากน้ำเมืองตราดมีเรือสำเภาจีนมาทอดทุ่นอยู่หลายลำ พระเจ้าตากสินได้เรียกนายเรือมาพบ แต่พวกนายเรือชาวจีนขัดขืนต่อสู้ พระเจ้าตากสินได้นำกำลังทางเรือออกมาล้อมสำเภาจีนเหล่านั้น และได้ต่อสู้กันอยู่ประมาณครึ่งวัน จึงสามารถยึดเรือสำเภาจีนไว้ได้ทั้งหมด พร้อมทั้งทรัพย์สินสิ่งของมาเป็นจำนวนมาก¹

         ในการยกทัพมาตีเรือสำเภาจีนที่เมืองตราดนั้น ได้ปรากฏในพระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี ฉบับพันจันทนุมาศ ว่า

         ...ครั้น ณ วันจันทร์ จุลศักราช ๑๑๒๙ ปีกุนนพศกเสร็จพระราชดำเนินทัพโดยสถลมารค กอปรด้วยพลทหารประมาณ ๑,๐๐๐ เศษ เดชะพระบรมโพธิสมภารฝนตก ๗ วัน ๗ คืน แล้วตรัสสั่งให้พระพิชัย หลวงราชรินทร์เป็นแม่ทัพคุมเรือประมาณ ๕๐ ลำเศษ พร้อมพยุหโยธาทั้งปวงยกไปทัพหลวงเสด็จโดยทางสถลมารคถึงบ้านทุ่งใหญ่ แล้วเสด็จเรือไปล้อมข้าศึกไว้คืนหนึ่ง

         ฝ่ายวานิชพ่อค้านายสำเภาทั้งปวงก็ยังมิได้อ่อนน้อมครั้นเพลารุ่งเช้าจึงดำรัสสั่งนายทัพนายกองให้ยกเข้าตีสำเภาอยู่ประมาณกึ่งวัน ข้าศึกลูกค้าชาวสำเภาต้านทานมิได้ก็อัปราชัยแพ้ทัพหลวง ได้ทรัพย์สินจำนวนมาก ฝ่ายจีนเจียมผู้ใหญ่กว่าชาวสำเภาทั้งปวงยอมสามิภัคดิ์ จึงพาธิดามาถวาย ในเวลาเสด็จ

         สันนิฐานว่าท่าเรือสำเภาที่พระเจ้าตากสินได้ทำการรบกับสำเภาจีนคือบริเวณปากคลองท่าตะเภา ตามที่พระสาธนธนากร (มุ่ย ชพานนท์) และเสมียนทอง เจริญสุข ได้กล่าวไว้ในวรรณกรรมเรื่อง ธรรมะทางปลูกศรัทธา” แต่งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2478 ความว่า

ท่าตะเภาเค้านี้มีประวัติ ครั้งกษัตริย์ที่เป็นผู้กู้สยาม
เจ้าตากสินกล้าหาญชาญสงคราม ท้าวเธอตามราวีตีสำเภา
หากำลังตั้งใจเพื่อได้ผล พาณิชชนโฉนดข้าปัญญาเขลา
ต้องรบรับอัปราท่าตะเภา จึงได้เอานามนั้นใช้กันมา

........................................

¹ กอบกู้ชาติไทยของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช, ม.ป.ป., 45